Psikolojik Performans Danışmanı Ömür Hilal Sarıkaya: Stres düzeyi, sporcunun sakatlık yaşamasına neden olan etkenlerden biridir. Hayatın içinde karşılaşılan olaylar doğrultusunda gelişen stres düzeyi sporcuların performansında da görünürlük kazanabilir.- akarhaber
Sporcunun stres kaynakları incelendiğinde birçok faktör ortaya çıkabilir. Örneğin performans baskısı, “Hata yaparsam kadro dışı kalırım.” düşüncesi, sosyal çevre, medya ve taraftar baskısı, genç sporcularda kendini kanıtlama isteği risk almasına yol açabilir, sporcunun hareketlerini kontrolsüz hale getirebilir.
Yoğun stres altındaki sporcu, takım arkadaşlarının pozisyonlarını, rakip takımın hareketlerini fark etmekte zorlanabilir. Stresin verdiği etkiyle dikkatte belirgin dağılmalar, konsantrasyonda düşüş gözlemlenir. Stres aynı zamanda normal koordinasyonu bozarak kaslarda da gerginliğe yol açar, gergin kaslar daha kolay zorlanır ve yırtılma riski artar. Stres sinir sistemini etkileyerek sporcunun hareketlerindeki senkronizasyonu bozar, sakatlığa zemin hazırlar.
Yoğun stresle mücadele eden sporcu saha içinde ve dışında sabırsız, agresif bir davranış sergileyebilir. Saha içindeki agresyonu ve sabırsızlığı takım arkadaşlarıyla, antrenörleriyle arasında birtakım problemlere yol açarken sakatlığa da sebep olabilir. Özellikle agresyonun doğurduğu sert oynama, temas sporlarında kazaya yol açar. Stresli oyuncu, özgüven kaybı yaşayarak gerçek performansını göstermekte zorluk yaşayabileceği gibi sahaya %100’ünü veremeyebilir.
Stresle birlikte sakatlık yaşayan sporcularda birtakım psikolojik etkiler gözlemlenir. Sporcular sakatlığa yas süreci tepkisi verir. Sporcuların sakatlıklarında yaşadığı beş aşamalı yas tepkisini inceleyecek olursak sakatlığı kabullenemeyen sporcu inkara başvurur. Çoğunlukla geçirdiği sakatlığın boyutunu anlamlandıramayarak devam edebileceğini düşünür. Öfke aşamasında neden bu durumun başına geldiğine yönelik sitemlerde bulunur bu aşamada öz yargı devrededir, sakatlığını zaman zaman dönülmez bir hata olarak görür. Pazarlık aşamasında sporcu sakatlığının boyutuna bakmaksızın o esnada oyuna devam edebileceğini ya da ertesi güne bir şeyinin kalmayacağını düşünebilir. Sakatlığını anlamlandıran sporcu depresyon aşamasıyla karşı karşıya gelir, bu aşamada sosyal geri çekilme gözlenebileceği gibi sporcu duygusal olarak inişli çıkışlı olabilir. Takım arkadaşlarından, antrenörlerinden, sosyal çevresinden destek bekler. Tedavi süreci boyunca olumsuz düşüncelerle karşılaşabilir. Sakatlık yaşayan sporcu stresin sonucu olarak birtakım kaygılarla karşı karşıya gelir. Antrenman ve müsabakalardan uzak kalmak, belirsizlik duygusu, performans kaybı ihtimal, yeniden sakatlanma korkusu sporcunun zihinsel sağlığını olumsuz etkiler. Spordan uzak kalmak, hedeflerin ertelenmesi ve takım arkadaşlarından uzaklaşmak bu olumsuz duyguları artırırken uzun süreli sakatlıklarda sosyal izolasyon sonucu duygu durumunda düşüklüğe sıkça rastlanır. Bazı stresli sporcular tedaviye odaklanmakta sorun yaşarken bazı sporcular ise stres nedeniyle doktorun önerilerini görmezden gelerek erken dönmek ister bu durum tedavideki ilerlemeyi keserek daha kötü bir sakatlığa yol açabilir. Kabul aşamasında sporcu sakatlığının farkındadır ve tedavi sürecinde karşılaşabileceği durumlara hazır hale gelerek gerçekle yüzleşir ve tedaviye uyum sağlar.
Sporcular sakatlık sürecinde yüksek düzeyde korku ve kaygıya sahiptir. Yeniden sakatlanmaya yönelik korkular, eski performansına erişemeyeceğine ve yerini kaybedeceğine yönelik kaygılar sporcunun karşılaştığı yaygın düşüncelerdir. Özellikle sporcularda tekrardan sakatlanma korkusu (fear of re-injury) sık görülen bir durumdur. Bu durum sporcunun sahaya dönüş süresini uzatabilir. Sporcunun stres kaynakları göz önünde bulundurularak antrenman programları düzenlenmeli, psikolojik destek sağlanmalıdır.
Olumsuz düşüncelerin yeniden yapılandırılması, motivasyonun artırılması, mental antrenman ve imgeleme ile sahaya dönüş öncesi özgüveni destekleme, performansa hazırlık için psikolojik destek önemlidir. Sakatlık sürecinde psikolojik destek, sporcunun yalnızca ruh sağlığını korumakla kalmaz, aynı zamanda fiziksel iyileşme ve performansa dönüş sürecini de doğrudan olumlu yönde etkiler. Bu nedenle, spor sakatlıklarının tedavisinde psikolojik destek, fizyoterapi ve medikal müdahaleler kadar önemli ve gerekli bir bileşendir. Haber Merkezi
